نماینده؛ مصطفی طاهری/ حکومت دینی در دوره‌ها و پیچ‌های مختلف تاریخی سعی کرده است ضمن «هدایت جامعه» برای عبور از فراز و نشیبهای گوناگون، «آگاهی و بصیرت» مردم را نیز ارتقا ببخشد که البته میتوان مبنای آن را توجه ویژه‌ی این الگوی حکومت‌داری به «نقش و جایگاه مردم» مربوط دانست که بسط و تفصیل آن یادداشتی مجزا را میطلبد و هدف این یادداشت نیست.

موضوع مذاکرات هسته‌ای پیش‌رو نیز از این قاعده مستثنا نیست و  رهبر معظم انقلاب علاوه بر آنکه یکی از اهداف عالیه نظام برای شروع این مذاکرات را «بالا بردن ظرفیت فکری ملت» ذکر کردند[۱] ، در سیره عملی خود ایشان نیز در مدیریت و هدایت مذاکرات، سعی کردند با مطرح کردن نکات خود با مردم در دیدارهای مختلف، این هدف عالیه را دنبال نمایند. توصیه ایشان به مردم برای «دنبال کردن قضایای هسته‌ای» [۲] از یکسو و تذکر به مسئولان در خصوص «پنهان نگه نداشتن مسائل از مردم» [۳] از سوی دیگر، میتواند شاهدی بر این مدعا باشد.

با توجه به اشاراتی که در بالا گذشت، در عرصه کنونی نیز که متنی از سوی طرفین مذاکره کننده(طرف ایرانی و ۵+۱)آماده شده و برای بررسی به کشورها ارسال شده است، هرآنچه بر «ابهام و تردید» مردم برای شناخت فضا بیفزاید نامطلوب و «روشنگری و تبیین» مفید و بلکه ضروری خواهد بود. اما باید توجه داشت که «روشنگری و تبیین» نیز خود با توجه به چارچوبها و موازینی مقیّد میگردد و شایسته است نخبگان سیاسی کشور به این موضوعات توجه داشته باشند.

تأکیدات رهبر معظم انقلاب مبنی بر امین، غیور، شجاع و متدیّن خواندن تیم مذاکره کننده[۴] ، تعابیری نبوده است که از سر تعارف مرسوم و مصلحت‌اندیشانه طرح شود بلکه مبتنی بر واقعیت و اماره‌های گوناگونی است که ناشی از اخبار موثقی است که به ایشان میرسد. همچنین رهبر انقلاب پس از بیان این اوصاف به این نکته توجه داده‌اند که این مطلب را نیز برای آگاهی همگان عرض میکنند فلذا هرگونه تحلیلی که نقطه مقابل این اوصاف را ایجاد می‌کند، صحیح و مبتنی بر واقعیت نخواهد بود به عنوان مثال مشابهت ساز‌ی‌ شرایط فعلی با دوران صلح امام حسن(ع) که از تاریخ صورت میگیرد که نتیجه آن یا «خیانت کارگزاران» یا «عدم همراهی مردم با ولی جامعه» است بی اعتبار خواهد بود.

از جمله الزامات روشنگری در عرصه مذاکرات هسته‌ای «روشن دیدن آینده» و «کاشتن بذر امید» و «پرهیز از هرگونه القای یأس و ناامیدی» در میان مردم است. [۵] اساساً موتور محرکه جامعه و انسان‌ها برای پیشرفت و حرکت پرشتاب به سوی آینده «امید» است و نباید از تحلیلهایی که آینده را تاریک و سیاه جلوه می‌دهد استفاده کرد زیرا در حکومت و جامعه دینی مادامی که مردم در صحنه باشند و از رهنمودهای الهی پیروی کنند، براساس وعده صادق الهی، نصرت خدا همراه آنان خواهد بود و فتح و ظفر نصیبشان خواهد شد.

یکی دیگر از مواردی که در رابطه با ارائه تحلیل در خصوص جمع بندی مذاکرات هسته‌ای باید رعایت شود، «پرهیز از دودستگی» در جامعه است. گاهی این دودستگی در میان مردم ایجاد میشود که رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر خود با کارگزاران با اشاره به این موضوع فرمودند: «از این قضایای هسته‌ای و غیر هسته‌ای و مانند اینها، دودستگی درست نشود که هر دسته یک‌جور بگویند...بین مردم نباید دودستگی به‌وجود بیاید». گاه ممکن است این دودستگی در میان مردم ایجاد شود، گاه در میان مسئولان و گاه در میان مردم و مسئولان که همه آنها خواسته دشمن و برخلاف مصالح و منافع کشور و خارج از چارچوب شعار سال جاری که از سوی رهبر انقلاب «دولت و ملت همدلی و همزبانی» نام گرفت، می‌باشد. البته پرهیز از دودستگی و قطب بندی در جامعه به معنی کنار گذاشتن انتقادات و تفاوت نگاه‌ها نیست، زیرا این کار شدنی هم نیست، بلکه معنای درست آن پرهیز از دشمنی و تقابل است که تفسیر آن در این مجال نمی‌گنجد.

«زیر سؤال بردن چارچوبهای قانونی» از سوی هیچ گروه و جریانی پذیرفته شده نیست. تجربه تلخ و هزینه‌های سنگینی که کشور در سال ۸۸ متحمل آن شد سهم عمده‌اش بخاطر عدم تمکین به قانون بود. تأکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر بررسی متن فراهم آمده در مسیر قانونی[۶] فصل الخطابی است که از سوی همه گروه‌ها و جریانات باید مورد پذیرش قرار بگیرد، چه طرفداران تصویب توافق و چه مخالفان آن. مسئولان مرتبط با بررسی توافق نیز موظف خواهند بود با بررسی دقیق مفاد برجام، با معیارهای دقیق مصالح و منافع کشور را بسنجند و فارغ از «فضاسازی‌ها» و «فشارهای رسانه‌ای» آن را بپذیرند یا رد کنند.

در شرایط فعلی نیز وظیفه مردم علاوه بر «فهم درست مسئله» و «تحلیل کلان مسئله هسته‌ای» می‌تواند مطالبه از مسئولان درخصوص تحقق معیار رهبری یعنی «حفظ مصالح و منافع ملی» [۷] برای بررسی متن جمع‌بندی شده کشور باشد. نکته مهم دیگر آنکه باید طرح نظرات و دیدگاه‌ها نیز تا پیش از اعلام نتیجه بررسی متن در مجاری قانونی باشد و پس از آن، همه ملت فارغ از سلائق و دیدگاه‌های گوناگون پذیرای نظر نهاد تعیین کننده نتیجه آن باشند.

[۱] - این تجربه ظرفیّت فکری ملّت ما را بالا خواهد برد. بیانات در دیدار دانش‌آموزان و دانشجویان  ۱۳۹۲/۰۸/۱۲

[۲] -  لازم است ملّت بیدار باشد. ما از مسئولین خودمان که دارند در جبهه‌ی دیپلماسی فعّالیّت میکنند، کار میکنند، قرص و محکم حمایت میکنیم، امّا ملّت باید بیدار باشد، بداند چه اتّفاقی دارد میافتد [تا] بعضی از تبلیغاتچیهای مواجب‌بگیر دشمن و بعضی از تبلیغاتچیهای بیمزدومواجب - از روی ساده‌لوحی - نتوانند افکار عمومی را گمراه کنند. بیانات در دیدار دانش‌آموزان و دانشجویان ۱۳۹۲/۰۸/۱۲

[۳] - مسئولین باید بیایند مردم را و بخصوص نخبگان را از جزئیّات و واقعیّات مطّلع کنند؛ ما چیز محرمانه نداریم، چیز مخفی نداریم بیانات در دیدار مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام. ۱۳۹۴/۰۱/۲۰

[۴] - بنده هیئت مذاکره‌کننده را...هم امین میدانم، هم غیور میدانم، هم شجاع میدانم، هم متدیّن میدانم؛ این را همه بدانند. بیانات در دیدار مسئولان نظام ۱۳۹۴/۰۴/۰۲

[۵] - ناامیدی در مردم ایجاد کردن، خیلی خطاست. باید در مردم امید ایجاد شود. بیانات در دیدار مسئولان سازمان صدا و سیما ۱۳۸۱/۱۱/۱۵

[۶] - لازم است متنی که فراهم آمده با دقت ملاحظه و در مسیر قانونی پیش‌بینی شده قرار گیرد. پاسخ به نامه رئیس‌جمهور درباره مذاکرات هسته‌ای ۱۳۹۴/۰۴/۲۴

[۷] - انتظار ما این است که دست‌اندرکاران، با دقّت مصالح را -مصالح کشور را، مصالح ملّی را- در نظر بگیرند. خطبه‌های نماز عید فطر ۱۳۹۴/۰۴/۲۷